یاتاق زدن خودرو چیست؟ چگونه رخ میدهد؟! برای رفع آن چه کنیم؟
شاید تا به حال شنیده باشید که خودرویی یاتاقان زده و باید تعمیر شود، اما یاتاقان زدن خودرو به چه معناست؟ چگونه رخ می دهد و چگونه رفع می شود؟ اصلاً یاتاقان چیست؟ و کدام بخش از خودرو می باشد؟ توجه کنید که یاتاقان زدن خودرو یکی از عیوب پر اهمیت و خاصی در خودرو می‌باشد که می تواند خسارات سنگینی را به دنبال داشته باشد. با ما همراه باشید تا در این مقاله به بررسی دلایل یاتاقان زدن موتور خودرو، علائم و علت های آن بپردازیم. دقت کنید که این مشکل در موارد شدیدتر حتی می تواند باعث از کار افتادن پیشرانه شده و موتور را از کار بیندازد.
یاتاق زدن خودرو چیست؟ چگونه رخ میدهد؟! برای رفع آن چه کنیم؟
یاتاقان ماشین چیست؟ و چه وظیفه ای دارد؟
خودرو از یاتاقان ها و بلبرینگ های مختلفی تشکیل شده است که مهم‌ترین آنها در موتور خودرو قرار دارد. یاتاقان زدن خودرو نیز در حقیقت وجود مشکل در یاتاقان موتور خودرو می باشد. در حقیقت یاتاقان قطعه ای است که بین میل لنگ و شاتون قرار می گیرد و باعث می شود تا این دو تماس مستقیمی با یکدیگر نداشته و اصطحکاک میان آن ها کاهش به خصوصی داشته باشد.
شاید روغن موتور نیز چنین نقشی را ایفا کند و از اصطکاک بین قطعات موتور و خوردگی آنها به وسیله تماس مستقیم با یکدیگر جلوگیری نماید، اما یاتاق نیز به عنوان تکمیل کننده عملکرد روغن موتور شناخته می‌شود. در اصل یاتاقان میل لنگ را در لایه ای پر از روغن به صورت غلطان نگه می‌دارد و به این روش حرکت آن را آسان می‌کند. در این زمان در صورتی که به هر دلیلی روغن در این بین وجود نداشته باشد، بین فلزات سابیدگی رخ داده و لایه های یاتاقان به علت دمای بالا ذوب می‌شوند.
در حقیقت اصلی ترین وظایف یاتاقان ها را می توان مواردی همچون کم کردن اصطکاک بین میل لنگ و سیلندر و جلوگیری از خوردگی آنها، تنظیم لقی عمودی بین میل لنگ و سیلندر، جلوگیری از لرزش قطعات مکانیکی و سروصدای ناشی از آن، نگهداری محکم قطعات در کنار یکدیگر و کم کردن اصطکاک بین میل لنگ و شاتون و جلوگیری از خوردگی آنها عنوان کرد.
در صورتی که به هر دلیلی دمای یاتاقان ها افزایش یافته و داغ شوند، از فرم اولیه و صحیح خود خارج شده و دیگر نمی توانند وظایف خود را به مانند قبل انجام دهند. در موارد جدی تر ذوب می‌شوند که در نتیجه شاتون به میل لنگ چسبیده و به احتمال زیاد موتور می سوزد.
در صورتی که به طور کامل با یاتاقان ها و علائم و دلایل یاتاقان زدن خودرو آشنا شوید، خواهید توانست تا در زمان کوتاه تری این مزیت را رفع کرده و بدون فشار آوردن به موتور رانندگی نمایید؛ چرا که در اثر پشت گوش انداختن این موضوع موتور سوخته و هزینه زیادی را برایتان ایجاد خواهد کرد. در زمان یاتاقان زدن خودرو به علت آنکه بین قطعات موتور اصطحکاک زیادی وجود دارد، خودرو برای راه افتادن به نیروی زیادی نیاز خواهد داشت و صدای خیلی بدی به گوش خواهد رسید. در این زمان در صورتی که موتور به سرعت خاموش نشود، خواهد سوخت.
اجزای تشکیل دهنده یاتاقان موتور
بسیاری یاتاقان را نوعی بلبرینگ به شمار می آورند، در صورتی که زیر مجموعه یاتاقان بوده و نوعی از آن می‌باشد و تقریبا وظایفی مشابه با هم انجام می دهند. وظیفه این دو پیشگیری از اصطکاک قطعات در ماشین است. به طور کلی اما یاتاقان خودرو از دو حلقه و ساچمه هایی در اندازه های مختلف تشکیل شده که با توجه به نوع کاربری، شکل ظاهری متفاوتی نیز دارد.
به طور مثال در صورتی که ساچمه های یاتاقان خودرو گرد و توپی باشند، یاتاقان از نوع بلبرینگ خواهد بود. اما در صورتی که ساچمه ها مخروطی و سوزنی شکل باشند، یاتاقان از نوع رولبرینگ می‌باشد. هنگامی که ساچمه ها در درون حلقه قرار بگیرند، بین دو حلقه غلتیده و حرکات روانی خواهند داشت که همین حرکات باعث می‌شوند تا اصطکاک سایر قطعات در خودرو تا حد قابل چشمگیری کاهش یابد.
منظور از یاتاقان زدن خودرو چیست؟
اما می‌رسیم به مهم‌ترین بخش ماجرا! چه زمانی می‌توانیم بگوییم که موتور یاتاقان زده است؟ در واقع هر زمان که یاتاقان ها دفرمه شده یا آسیب ببیند، به طوری که به میل لنگ بچسبند و یا بیش از حد از آن فاصله بگیرند، به طوری که لایه روغن دیگر نتواند به درستی فضای خالی میان این دو را پر کند، می توانیم بگوییم که با یاتاقان زدن خودرو مواجه هستیم.
در صورتی که یاتاقان با سطح میل لنگ تماس پیدا کرده و حتی به آن بچسبد، می‌توان از کار افتادن پیشرانه و موتور را پیش بینی کرد؛ چراکه حرکت موتور به واسطه دوران میل لنگ سنگین شده و از کار میافتد. همچنین در زمانی که یاتاقان ها در اثر سایش و خوردگی ضخامت استاندارد خود را از دست داده و بیش از حد نازک شوند، میل لنگ نیز دیگر نمی تواند بدون لرزش به کار خود ادامه دهد؛ زیرا لقی استاندارد آن از بین رفته و در زمان کارکرد همواره از خود صدایی همچون لق لق یا تق تق بروز میدهد.
علائم یاتاقان زدن موتور
همان طور که می‌بینید یاتاقان زدن خودرو بسیار خطرناک است و می تواند علاوه بر اینکه هزینه های زیادی را برای شما داشته باشد، همچنین خطرناک نیز است. پس باید هوشیار بوده و در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر در خودرو خود به سرعت آن را خاموش کرده و با استفاده از یدک کش آن را به تعمیرگاه معتبر و مجاز انتقال دهید. توجه داشته باشید که بی توجهی و سهل انگاری نسبت به این علائم باعث می شود تا خودرو یاتاقان بزند و از دست برود. از مهم‌ترین علائم یاتاقان زدن خودرو می‌توان موارد زیر را عنوان کرد:
قفل شدن موتور و روشن نشدن آن
یکی از جدیدترین علائم یاتاقان زدن خودرو، قفل شدن موتور و روشن نشدن آن است. در واقع در این زمان با وجود اینکه خودرو استارت می خورد اما روشن نشده و حرکت نمی کند.
صدای تق تق یا لق لق موتورهنگام گاز دادن
در صورتی که از زمان گاز دادن و افزایش عملکرد موتور (افزایش دور از 1200 rpm به بالا) صدایی همچون تق تق از سمت موتور خودرو به گوشتان رسید، خوب است که به یاتاقان زدن خودرو مشکوک شوید. این صدا شبیه به صدای برخورد دو فلز به یکدیگر است. با وجود این که این صدا می تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد، اما در صورتی که بدترین شرایط را تصور کرده و برای آن آماده شوید، خسارت کمتری خواهید دید..
یادتان باشد که توجه نکردن به چنین چیزی می‌تواند هزینه های بسیار سنگین و مشکلات بزرگتری را برایتان به وجود بیاورد. یکی از دلایل این امر را می توان فشردن همزمان پدال گاز و ترمز هم عنوان کرد که خطرات بسیاری را در جاده‌ها به همراه می‌آورد.
روشن شدن چراغ چک روغن
از دیگر علائم تاقان زدن خودرو می‌توان به روشن شدن چراغ چک روغن اشاره کرد. با وجود اینکه روشن شدن این چراغ می تواند به دلایل مختلفی رخ داده باشد، اما بهتر است تا این مورد را نیز بررسی کنید تا بتوانید با خیال راحت رانندگی ایمن و خوبی داشته باشید.
کاهش قدرت موتور
در صورتی که در حال رانندگی هستید و حس می‌کنید که خودرویتان همان قدرت همیشگی را ندارد، به خوبی گاز نمیخورد و به طور عالی پیش نمی رود، به احتمال زیاد یاتاقان ها با مشکل مواجه شده اند.
یک نکته مهم که جا دارد در اینجا متذکر شویم، آن است که هر یک از این علائم به تنهایی ممکن است به دلایل دیگری رخ داده باشند و حتی مشکل از یاتاقان ها نباشد. اما فراموش نکنید که در صورت مشاهده هر یک از این علائم چه به تنهایی و چه در کنار یکدیگر حتماً خودرو خود را به یک تعمیرکار بسپارید تا در همان ابتدای امر مشکل را در زمانی کوتاه و با هزینه کمتر برایتان برطرف کند؛ چرا که در شرایط جدی تر نمی توان این مشکل را با تعویض و یا تراشکاری میل لنگ و یاتاقان ها برطرف کرد.
دلایل یاتاقان زدن خودرو
چرا با یاتاقان زدن خودرو مواجه می شویم؟! موارد متعددی می توانند باعث شوند تا خودرو و موتور با یاتاقان زدن روبرو گردد. به طور کلی آسیب دیدگی یاتاقان ها از جایی آب می‌خورد که روغن به اندازه کافی و با شدت کافی یاتاقان ها نرسد که این مورد اکثراً در اثر مواردی چون کمبود میزان روغن پیشرانه، خرابی پمپ روغن، وجود ناخالصی در روغن، کثیفی بیش از حد روغن موتور و فیلتر آن، آب و روغن قاطی کردن ناشی از سوختن واشر سرسیلندر یا هر دلیل دیگر و… رخ میدهد. این موارد را در ادامه بررسی می‌کنیم:
خرابی پمپ روغن (oil pump)
در صورتی که پمپ روغن خراب شده، آسیب دیده و روغن موجود در آن نشت کند، موتور بدون عامل خنک کننده مانده و داغ می کند؛ در نتیجه این داغ کردن به مانند وجود یک تشنج در بدن انسان آرام آرام به موتور نیز آسیب می رساند. از این رو باید آن را به سرعت شناسایی و در کوتاه ترین زمان انواع نشتی را برطرف کرد. خرابی پمپ روغن مخصوصاً در صورتی که سرعت خودرو زیاد شود و دور موتور افزایش یابد، آسیب بیشتری به موتور می رساند. در کنار این عامل، پمپ فیلتر روغن نیز در صورت کثیفی نتیجه ای مشابه خواهد داشت.
استفاده از روغن موتور بی کیفیت
روغن موتور به طور کلی تاثیر بسیار زیادی در سلامت موتور و جلوگیری از یاتاقان زدن خودرو دارد. در صورتی که روغن نامرغوب و غیر اصل باشد، نمی‌تواند از اصطکاک قطعات جلوگیری کرده و همچنین خنک سازی موتور را انجام دهد.عوض کردن دیر هنگام روغن موتور نیز به همین اندازه آسیب زا است؛ چرا که در این زمان رسوبات و جرم قطعات خودرو پایدار شده و با جرم گرفتگی بخش های مختلف موتور مواجه می شویم.
هنگامی که جرم گرفتگی به مجاری موتور نفوذ کند، باعث اختلال در فرآیند روغن کاری می‌شود و مسیرهای انتقال روغن را مسدود کرده و در نتیجه منجر به عدم روغن کاری صحیح یاتاقان ها می گردد. در نتیجه یاتاقان ها در شرایط بسیار بدی قرار می گیرند و آسیب شدیدی می بینند.
بالا رفتن دمای موتور
دلایل متعددی می تواند منجر به یاتاقان زدن خودرو شود. یکی از این دلایل افزایش دمای بیش از حد موتور می باشد. در صورتی که دمای موتور به هر دلیلی افزایش یابد و داغ کند، می تواند قطعات آن را از جمله یاتاقان و بلبرینگ ها را با مشکل مواجه سازد. مهم‌ترین دلیل داغ کردن ماشین بی‌آب ماندن موتور است.
وجود آلودگی در یاتاقان ها
آلودگی ها و وجود ذرات خارجی بر روی سطح یاتاقان ها می توانند موجب خوردگی و ساییدگی و خرابی سریع‌تر آنها شوند. در واقع این ذرات باعث خشک شدن سطوح و کند شدن یاتاقان ها می شوند و باعث می شوند تا در نهایت یاتاقان نازک شده و در جای خود لق بزند. این آلودگی ها می توانند توسط روغن موتور و روان سازهای آلوده به صورت خرده فلزهای قطعات دیگر به یاتاقان منتقل شوند. وجود این خرده فلزها و براده ها سبب تجمع رسوبات در توری فیلتر روغن می گردد و باعث می شود تا زنجیر تایم سیستم CVVT و سفت کن های هیدرولیکی نیز جرم شدیدی بگیرند. در نهایت این امر منجر به از بین رفتن بابیت یاتاقان های متحرک سیلندر ها می گردد.
فرسودگی و طول عمر بالای قطعه
در کنار تمامی این موارد طول عمر بالای خودرو و موتور نیز از عواملی است که منجر به فرسودگی یاتاقان و یاتاقان زدن خودرو می گردد. در نهایت باعث می شود تا این قطعه عمل نکرده، شکسته و اتفاقات ناگواری رخ دهد؛ بنابراین در صورتیکه طول عمر خودرویتان بالاست، به طور مرتب آن را برای سرویس دوره ای به تعمیرگاه های معتبر نشان دهید.
رانندگی نادرست
جالب است بدانید که همان قدر که رسیدگی به خودرو و توجه به قطعات و اهمیت دارد، نحوه رانندگی نیز می تواند تا حد زیادی بر یاتاقان زدن خودرو تاثیر داشته باشد. اغلب رانندگان رانندگی ناصحیح را به عنوان یکی از دلایل فرسودگی و خرابی یاتاقان ها قبول ندارند، در صورتی که خلاف این مورد مدتهاست که ثابت شده است. به طور کلی رانندگی صحیح و درست باعث می شود تا دور موتور به محدوده قرمز خود نرسد و حتی به آن نزدیک نشود، در نتیجه داغ نخواهد کرد.
اما در صورتی که عاشق سرعت هستید و همواره به پدال گاز فشار می آورید، باید آماده یاتاقان زدن خودرو خود باشید؛ چرا که موتور تحت فشار قرار گرفته و یاتاقان ها در دیسک تخریب و دچار فشار و فرسودگی قرار می گیرند.
وجود خوردگی در یاتاقان ها
از دیگر دلایل یاتاقان زدن خودرو می‌توان به ساییدگی و خوردگی یاتاقان ها اشاره کرد. این مورد به علت های مختلفی چون محیط نامناسب انبار نگهداری یاتاقان ها، آببندی ناکافی در برابر رطوبت و بخار آب و استفاده از روان ساز های حاوی اسید رخ می دهد و در نتیجه باعث می شود در زمان کار کردن موتور سر و صدای برخورد به گوش برسد.
خوردگی سطح یاتاقان ها اغلب در سطوحی رخ می دهد که انتقال آنها با دیگر اجزا به صورت آزاد باشد. در واقع حرکت های ریزی که در چنین سطوحی رخ می دهند، باعث می شوند تا سایش زیادی به وجود آید. درنتیجه حرکت یاتاقان کند شده و به سطح محور آسیب برسد. به طور کلی سایش میان ساچمه های شیار یاتاقان نیز ممکن است رخ دهد که باعث می شود تا در هنگام دوران موتور با یاتاقان زدن مواجه شویم. برای رفع کامل این مشکل بهترین کار انطباق محکم میان این سطوح می باشد.
عبور جریان الکتریسیته
در کنار موارد ذکر شده، عبور مداوم جریان الکتریسیته نیز از یاتاقان می تواند منجر به ایجاد خراش های قهوه ای رنگی بر روی آن شود. این خراش ها موازی با سطح محور بوده و در تمامی بخش غلطک و اجزای غلتشی یاتاقان دیده می شود.
روانکاری اشتباه
همان طور که گفتیم روغن نقش بسیار مهمی در سلامت یاتاقان ها دارد، حالا در صورتی که روانکاری به صورت درست انجام نگیرد، به این معناست که روغن به اندازه کافی وجود نداشته، بیش از حد استفاده شده و یا محصولات نامرغوب و تقلبی به کار گرفته شود، حرکت بین قطعات سایشی و لغزشی خواهد بود. توجه داشته باشید که روغن و روان سازی مناسب سطح یاتاقان‌ها باعث از بین رفتن اصطحکاک و حرکت راحت آنها بر روی یکدیگر می شود و عمر آنها را نیز افزایش می دهد.
چرا چراغ استاپ یا آب یا روغن یا abs روشن شده است؟
شاید چنین تصور شود که استفاده از روغن بیش از اندازه ضرری نخواهد داشت؛ چرا که مصرف شده و به روانکاری صحیح قطعات موتور کمک می کند. در صورتی که اینطور نیست و در صورت استفاده بیش از اندازه از روغن، حرکت یاتاقان سبب تولید حرارت بسیار زیادی شده و صدمات جبران ناپذیری را به موتور وارد می سازد.
بد در جا زدن بلبرینگ
به طور کلی یاتاقان دارای شیارهایی بر روی خود است. همچنین رینگ داخلی غلتشی استوانه ای یاتاقان نیز در درون رینگ بیرونی قرار می‌گیرد. حالا در صورتی که رینگ داخلی به صورت نادرست و نا صحیح در رینگ بیرونی جا زده شود، باعث می شود تا در زمان افزایش دور موتور، فشار زیادی به یاتاقان وارد شده و شیار های تیره رنگ بر روی آن ایجاد شود. دقت کنید که در صورت مشاهده هر نوع شیار مشکوک بر روی یاتاقان باید سریعاً برای تعویض آن اقدام نمایید.
بهترین زمان تعویض یاتاقان‌ها چه زمانی است؟
مهم‌ترین اصل در عمر مفید یاتاقان ها، نحوه نگهداری از آنها است. به طور کلی هنگامی که موتور با کمبود آب، روغن و بالا رفتن دما در اثر افزایش دور موتور مواجه شود، بخش های مختلف آن مخصوصاً قسمت های متحرک آن آسیب جدی می بینند. این حالت با نام سوختن موتور یا گیرپاژ شناخته می شود. جالب است بدانید که هنگامی که دیگر نتوانند اصطکاک بین میل لنگ و شاتون را کاهش دهند و با یاتاقان زدن خودرو مواجه باشیم، تعمیرکاران خودرو این اتفاق را به صورت «سوختن موتور» عنوان می کنند!
با این حال بهترین راهکار برای افزایش عمر این بخش سرویس دوره ای است؛ چرا که در صورت وجود هرگونه ساییدگی و خراشیدگی بابیت یاتاقان ها، می توانید آنها را سریعاً با قیمتی بسیار مناسب تعویض کنید و دیگر نگرانی از بابت خرابی نداشته باشید. در صورتی که از عمر خودرو تا ۱۰ سال به بالا می گذرد و یا مسافتی بالای ۱۰۰ هزار کیلومتر را طی کرده اید، بهتر است تا این مورد را در نظر بگیرید و سریعاً به بازدید یاتاقان ها پرداخته و تعویض آن ها اقدام کنید.
محل قرار گیری یاتاقان در موتور
برای پیدا کردن یاتاقان در موتور ماشین خود کافیست تا دسته موتور، پیستون و میل لنگ را بررسی کنید. یاتاقان در این بخش قرار دارد و خرابی این قطعه نیز به این صورت است که به دلیل افزایش دما قالب طبیعی خود را از دست میدهد و هر چه که این داغ شدن و افزایش دما ادامه دار تر باشد، ذوب شده و از بین می رود که در نتیجه میل لنگ به دست پیستون چسبیده و موتور می سوزد.
انواع یاتاقان با توجه به محل استفاده آن ها
همانطور که گفتیم درو و در بخش‌های مختلفی از آن از یاتاقان‌ها استفاده می‌شود. یاتاقان ها انواع مختلفی دارند و با توجه به محل استفاده و نوع کارکرد حتی از ظاهر متفاوتی نیز برخوردارند. به طور کلی اما آنها را می‌توان در دو دسته ثابت و متحرک دسته بندی کرد. یاتاقان ها در هر نوعی که باشند، دو تکه هستند و از دو نیم دایره که به هم پیچ و مهره شده اند تشکیل می شوند. در ادامه با هر یک از این یاتاقان ها و نحوه عملکرد آن ها آشنا می شویم:
یاتاقان های ثابت
در موتور های معمولی خودرو های خودمان که چهار سیلندر دارند، می توانیم ۵ یاتاقان ثابت را مشاهده کنیم که میل لنگ را نگه می دارند. یاتاقان های ثابت در واقع نقش تکیه گاه میل لنگ را دارند و با اتصال حول محور ثابت میل لنگ باعث می شوند تا این بخش نسبت به بلوک سیلندر و پیستون لقی نداشته باشد و ثابت در جای خود فیکس شود.
به طور کلی در زمان حرکت دورانی میل لنگ تمایل به حرکت رفت و برگشتی دارد که به آن لقی میل لنگ گفته می‌شود. در این زمان یاتاقان ثابت این لقی را کنترل کرده و از ضربه های احتمالی به این بخش جلوگیری می کند. هر میل لنگ حداقل باید ۲ یاتاقان ثابت داشته باشد. یاتاقان ثابت که با نام یاتاقان میل لنگ هم شناخته می شود، از دو نیم دایره تشکیل شده، به صورتی که یک نیم دایره آن به محور میل لنگ پیچیده و به آن پیچ و مهره می گردد و نیم دیگر آن نیز از یک سمت به بلوک سیلندر متصل می‌شود.
یاتاقان های ثابت به صورت سوراخ دار طراحی می شوند تا روان کننده ها و روغن ها به راحتی از طریق این سوراخ ها به میل لنگ رسیده و حرکت چرخشی آن را ساده تر کنند. با این حال حد فاصل این سوراخ ها نیز دارای شیارهایی است که روغن در آن به مانند جوی جاری می‌شود تا روانکاری به حد اعلا انجام گیرد.
یاتاقان‌های متحرک
نوع دیگر یاتاقان ها را می توان یاتاقان های متحرک عنوان کرد. این نوع یاتاقان بین میل لنگ و شاتون قرار می گیرد و لقی شاتون نسبت به میل لنگ را تنظیم کرده و از ضربه های احتمالی بین این دو قطعه جلوگیری به عمل می آورد. این نوع یاتاقان با نام یاتاقان شاتون هم شناخته می‌شود و بسیار شبیه یاتاقان میل لنگ یا ثابت است. با این تفاوت که میل لنگ در آن آزاد بوده و حرکت رفت و برگشتی پیستون را می تواند به حرکت دورانی تبدیل کند.
این یاتاقان‌ها شیار دار بوده و در آنها سوراخی وجود ندارد. همچنین از میل لنگ قطورتر هستند و فاصله و فضای بین آنها را روغن پر می‌کند. این روغن علاوه بر نگه داشتن میل لنگ درون یاتاقان، ضربه گیری یاتاقان را نیز تکمیل کرده و به حرکت روانش آن کمک می کند.
یاتاقان لغزشی
این نوع از یاتاقان با هدف محافظت از حرکات قطعات استفاده می‌شود و به علت مزایای زیادی از جمله دقت ابعادی بالا و شکل ظاهری منحصر به فردی که دارد، اغلب از آن نه در خودروها، بلکه در صنایع، شرکت های نفتی پالایشگاه‌ها و … به کار می رود.
یاتاقان غلتشی
این نوع یاتاقان که بیشتر برای یاتاقان های متحرک استفاده می شود، از دو رینگ و تعدادی ساچمه تشکیل شده به طوری که یک توری برنجی نیز برای جداسازی ساچمه های مماس بر هم در آن به کار می‌رود. این نوع یاتاقان ها در اصل وظیفه انتقال بار اصلی را از طریق تماس غلتشی انجام می دهند. از عوامل تاثیرگذار بر عملکرد این نوع یاتاقان ها می توان به بار، سرعت و ویسکوزیته روغن اشاره کرد.
تفاوت یاتاقان و بلبرینگ چیست؟
همان طور که دیدید یاتاقان ها انواع مختلفی دارند. بلبرینگ ها را نیز در حقیقت می توان یکی نوع از یاتاقان‌ها عنوان کرد که از سیستم غلتش برای بهبود چرخش و حرکت قطعات موتور مورد استفاده قرار می گیرند. از اجزای اصلی تشکیل دهنده بلبرینگ ها می توان به رینگ خارجی و داخلی، کاسه نمد فلزی، قفسه و ساچمه اشاره کرد. ساچمه های گرد موجود در این قطعه به کمک سطوح صیقلی آن می توانند اصطکاک را به طور چشمگیری کاهش دهند به نحوی که قطعات بتوانند حرکت راحت تری داشته باشند.
چه کارهایی باعث خرابی یاتاقان‌ها می‌شود؟
مهم‌ترین و اصلی ترین دلیل خرابی یاتاقان و یاتاقان زدن خودرو نرسیدن روغن به آن می باشد که باعث می شود تا عملکرد آن به دلیل عدم روانکاری با مشکل مواجه شده و متوقف شود. از اصلی ترین رفتارهایی که باعث می شود با یاتاقان زدن خودرو و خرابی آن مواجه شویم، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سرعت بالای خودرو:
در صورتی که عادت دارید تا سرعت ماشین خود را به طور ناگهانی افزایش دهید و به طور مثال از دور ۴ به یکباره دور ۶ و۵ برسانید، توجه داشته باشید که قطعاً یاتاقان های خودرو شما با اختلال مواجه شده و کارکرد آنها نیز مختل می‌گردد.
گرم شدن بیش از حد موتور:
هر دلیلی که منجر به گرم شدن بیش از حد خودرو و موتور گردد، می تواند به یاتاقان زدن خودرو و ذوب شدن آن بیانجامد.
روغن موتور نامناسب:
اگر می خواهید در هزینه های خود صرفه جویی کنید، بهتر است این کار را به نحو دیگری انجام دهید و هیچگاه از روغن موتورهای ارزان قیمت و بی کیفیت استفاده نکنید. همچنین تعویض روغن را نیز به مانند دیگر مسائل مهم شمارید و پشت گوش نیندازید؛ چرا که باعث می شود تا فیلتر روغن و مجاری انتقال روغن جرم گرفته و رسوب کنند و در نهایت روغن کافی به یاتاقان ها نرسد.
کم شدن روغن موتور خودرو نیز در اثر تعویض دیرهنگام آن می‌تواند منجر به این اتفاق شود.
چگونه از یاتاقان زدن خودرو جلوگیری کنیم؟
اگر می خواهید که هیچ گاه باید یاتاقان زدن خودرو مواجه نشوید، بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید آن است که سرویس و بررسی دوره‌ای خودرو جدی بگیرید. همواره در زمان مورد نیاز سرویس‌های روغن، رادیاتور، پمپ روغن، فیلتر روغن و موتور را انجام دهید و به عقب نیاندازید. با وجود اینکه همه ما مشغله های روزانه‌ای داریم و کمتر وقت می‌کنیم تا به سرویس دوره ای خودرو برسیم، اما با استفاده از از امکانات جدید می توانیم این کار را در منزل انجام دهیم.
آیا یاتاقان موتور قابل تعمیر است؟
متاسفانه یاتاقان قابل تعمیر نیست و تنها راه رفع این مشکل تعویض یاتاقان می باشد. به طور کلی یاتاقان ها در طی زمان همواره دچار خط و خش هایی می گردند و آسیب می بینند که دیگر امکان رفع آنها وجود ندارد. در واقع همین خط و خش‌ها هستند که به یاتاقان زدن خودرو و خرابی آن می انجامند.
به طور کلی برای تعمیر و رفع یاتاقان زدن خودرو باید میل لنگ به تراشکاری رفته و بر اساس میزان خرابی که در آن به وجود آمده تراش داده شود. البته این میزان حد استانداردی دارد که باید رعایت شود و امکان تراشکاری بیشتر از آن وجود ندارد. با این وجود گاهی خرابی میل لنگ به حدی است که دیگر امکان تعمیر و تراش آن وجود ندارد. در این زمان باید این قطعه نیز تعویض گردد. همچنین اگر یک بار اقدام به تعویض میل لنگ کرده توجه داشته باشید، دیگر برای بار دوم نمی توان این کار را انجام داد.
هزینه یاتاقان زدن خودرو چه قدر می‌شود؟
هزینه رفع یاتاقان زدن هر خودرو متفاوت است و بستگی به قطعات مورد نیاز برای تعویض دارد. به طور مثال در زمان تعویض یاتاقان چند قطعه دیگر نیز در کنار آن باید تعویض شوند که از این قطعات می توان مواردی همچون اویل پمپ، واشر کامل یا پک واشر، دو عدد چسپ موتور فابریک خودرو و یاتاقان های ثابت و متحرک یک دست کامل را عنوان کرد.
به طور مثال هزینه تعمیر و رفع یاتاقان زدن خودروهایی چون سمند و پژو پارس نسبت به پراید بیشتر می‌شود؛ چراکه اولاً احتمال یاتاقان زدن این خودرو ها بیشتر است و ثانیاً کیفیت ساخت قطعات موتور نیز در آنها پایین تر است که باعث می‌شود تا در دور موتورهای بالا احتمال خرابی یاتاقان افزایش یابد. اما به طور میانگین برای هزینه تعمیر یاتاقان زدن باید یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هزینه کنید که با توجه به شرایط خودرو متفاوت و متغیر خواهد بود.
یک یاتاقان موتور خودرو خوب و مناسب چه ویژگی هایی دارد؟
چگونه می توانیم بگوییم که یک یاتاقان خوب و سالم است و می‌تواند عملکرد مناسبی را در خودرو ایفا کند؟ در صورتی که یک یاتاقان در خودرو ویژگی های زیر را داشته باشد، می توان گفت که بهترین کارکرد را به همراه خواهد داشت و بدون اختلال تا مدت ها برایتان کار خواهد کرد:
۱. مقاومت بالا:
برای انتخاب یک یاتاقان مناسب آن یاتاقانی را انتخاب کنید که نسبت به ضربه ها و فشارهای وارده مقاومت بالایی داشته باشد و چندان حساس نباشد. این مقاومت در مقابل ضربه برای سایش و خوردگی نیز ضروری است.
۲. انعطاف پذیر بودن لایه داخلی:
یکی از مشخصه های یاتاقان مناسب و با کیفیت آن است لایه داخلی نرم و انعطاف پذیر دارند. در واقع می توانند در زمان ضربه گیری عملکرد خیلی بهتری را از خود نشان داده و فشار ناشی از ضربات میل لنگ و شاتون را تا حد زیادی مهار کنند.
۳. جذب گرد و غبار:
با توجه به اینکه فیلتر هوا همواره قادر نیست تا تمام ذرات غبار را جذب کند و این ذرات باز هم راهی به روغن موتور پیدا می کنند، بهتر است تا از یاتاقانی استفاده کنید که با این قابلیت استفاده شود. به طوری که روغن در میان آن در حال حرکت باشد و گرد و غبار را به راحتی جذب کرده و از ورود آنها به موتور خودرو پیشگیری نماید.
۴. مقاوم در برابر دما:
جالب است بدانید که روغن موتور متحرک در یاتاقان به علت احتراق رخ داده و همچنین حرکت این قطعه درجه حرارت بالایی دارد، همین درجه حرارت بالا باعث می‌شود تا مواد یاتاقان را در خود حل کند به طوری که این مواد دچار خوردگی شوند. از این رو بهتر است تا یاتاقانی را انتخاب کنید که در مقابل دما تحمل زیادی داشته باشد و به این زودی ها تغییر شکل داده و خراب نشود. به این ترتیب از یاتاقان زدن خودرو خود نیز جلوگیری خواهید کرد.
